El Tercer Reich y los judíos (1933-1939). Los años de persecución
El Tercer Reich y los judíos (1939-1945). Los años del exterminio
Saul Friedländer
Traducción de Ana Herrera
Galaxia Gutenberg / Círculo de Lectores
Barcelona, 2009.
Saul Friedländer
Traducción de Ana Herrera
Galaxia Gutenberg / Círculo de Lectores
Barcelona, 2009.
610 e 1.136 páxinas
29 e 39 euros
.29 e 39 euros
Esta é a historia dunha psicose colectiva, Saul Friedländer, mestre da narración e a análise histórica e cuxos pais morreron asasinados en Auschwitz, traza un relato sobrecolledor da persecución e o xenocidio dos xudeus polo nazismo e a indiferenza europea entre 1933 e 1945
Unha reseña de Luís Fernández Moreno
.Esta monumental obra historiográfica que presentan Galaxia e Círculo, editada con esmero e traducida con excelencia, narra con detalle o acoso e exterminio dos xudeus europeos polo réxime de Hitler e os seus Estados satélites entre os anos 1933 e 1945; si algo sobreviviu ao Holocausto foron os testemuños das vítimas e as probas documentais dos verdugos. Saul Friedländer (Praga, 1932), xudeu cuxos pais morreron en Auschwitz, na actualidade catedrático de Historia en Los Ángeles, leva décadas investigando o Xenocidio por antonomasia. En España contamos con outros libros seus: Por que o Holocausto? (Gedisa) e Pío XII e o III Reich (Península). Friedländer é un mestre da narración e a análise histórica, por iso é polo que os dous tomos que apuntamos absorban e atrapen ao lector desde a primeira páxina, deixándoo estupefacto coa descrición duns feitos que mesmo sendo coñecidos sobrecollen. Friedländer tamén expón preguntas: que xogo de ominosas vontades, azares e circunstancias conduciron a máis de seis millóns de persoas á morte? Como actuou Europa fronte a Hitler e os seus plans genocidas? Até que punto o odio ancestral cara aos xudeus, nunca extinguido no noso continente, contribuíu á traxedia?
As respostas atópanse nestes dous tomos imprescindíbeis (publicados en inglés en 1997 e 2007), cos que Friedländer amplía a obra de prestixiosos historiadores do Holocausto, como Poliakov ou Hilberg. Toda a inusitada crueldade do acontecido recólleo esta obra: desde o ascenso de Hitler ao poder e o inicio da segregación racial dos xudeus alemáns até o desenlace final: o case absoluto exterminio da "raza maldita" en Europa, non só nos "campos da morte", senón tamén nos masivos pogroms auspiciados polos nazis e perpetrados, a miúdo con entusiasmo, por certos sectores da poboación local de países tales como Polonia, Ucraína, Lituania ou Rumania.
O primeiro volume describe os primeiros anos da humillación colectiva dos cidadáns xudeus no Terceiro Reich, cando o Estado racista de Hitler condenou á miseria a miles de familias xudías que, esquilmadas de todas as formas posibles, terminan por vagar de fronteira en fronteira nunha Europa cuxos países máis poderosos (tamén Inglaterra e Suíza) pecharon as súas portas aos inmigrantes estranxeiros. Friedländer narra os pasos do macabro proceso alemán de acoso ao xudeu: desde a promulgación das leis raciais de Núremberg até a Kristallnacht, o primeiro pogrom serio no que arderon sinagogas, miles de negocios xudeus foron esnaquizados e preto de cen cidadáns alemans da "raza impura" morreron "axustizados" polo "pobo" inflamado de "xusta ira" pola morte dun xerifalte nazi en París, tiroteado por un mozo xudeu desesperado. O libro termina cunha soada reunión de xerarcas nazis na que, animados polo seu odio racial, tiveron o inxenio dabondo para ditar leis antixudías cada vez máis aldraxantes; tanto se ensañaron que o orondo ministro Göring observou: "Non me gustaría ser xudeu en Alemaña".
O segundo tomo (Premio Pulitzer 2008) detalla o desenvolvemento do exterminio fáctico, explícito en media Europa, dando voz a vítimas e verdugos: os diarios de particulares, entre eles os máis coñecidos de Viktor Klemperer, Anna Frank ou Mijaíl Sebastian, achegan sentimentos e reaccións; recrean con viveza un marco de horror sen precedentes. A narración das execucións perpetradas polos Einsatzgruppen en Europa do Leste enche ao lector de indignación e repugnancia, tanta como os recordos dos campos de exterminio: as viaxes infernais nos vagóns de gando, a selección, as enganosas duchas, os corpos espidos amoreados; todo iso, tinxido do atroz sufrimento das vítimas e a anormal ponzoña sádica dos asasinos. Recordos que, reunidos aquí, constitúen unha verdadeira enciclopedia do horror criminal, testemuño do proceder antihumano do que é quen o home.
Á parte de plasmar os crus feitos da humillación e o asasinato masivo, Friedländer describe a atmosfera social e política reinante naquela Europa do Holocausto, cando varios países abrazaban o fascismo. Dos crimes en si foron culpábeis os nazis e demais matarifes colaboradores, por suposto, pero debe terse en conta que a traxedia achou un fértil caldo de cultivo no odio ancestral aos xudeus, dominante nunha Europa que desde facía pouco menos de dous séculos aceptaba a súa emancipación. Atenazada polo medo ao bolchevismo, decepcionada do liberalismo, sometida á demagoxia das dereitas radicais, viu con indiferenza a persecución e o acoso dos seus cidadáns xudeus. Friedländer é claro: a maioría dos alemáns primeiro e dos europeos despois mirou cara a outro lado mentres se xestaba o xenocidio. As reaccións chegaron moi tarde. Unha Europa toupeira e semidormida, domeñada por unha tradición cristiá moxigata e cega que até aceptaba a idea dunha "conspiración xudía internacional", favoreceu a psicose colectiva que afectou en diversos graos ao máis culto dos continentes, revelando a ferocidade dos seus demos interiores; poucas nacións de Europa salváronse de levar sobre a súa conciencia sangre xudía derramada.
Podes descargar aquí un Fragmento de 'El tercer Reich y los judíos' (PDF)
