Presentación da Colección “Sefarad” en Lisboa

Colecção “Sefarad” é lançada em Lisboa
Informa Nuno Guerreiro Josué

.

A editora Nova Vega vai lançar esta semana a sua muito aguardada colecção Sefarad, coordenada por Jorge Martins. O lançamento vai ter lugar na próxima quinta-feira, dia 24 de Setembro, às 18:30H, na livraria Círculo das Letras, na Rua Augusto Gil 15B, em Lisboa. A inaugurar a colecção serão apresentados os seus dois primeiros livros: Breve História dos Judeus em Portugal, de Jorge Martins; e A Tormenta dos Mogadouro na Inquisição de Lisboa, de António Júlio de Andrade e Maria Fernanda Guimarães. As obras serão apresentadas por António Eloy e António Marques de Almeida, respectivamente.Segundo o Professor Jorge Martins, esta colecção tem por missão principal “divulgar os estudos judaicos e inquisitoriais portugueses, preenchendo assim um vazio editorial.”

"La semilla de la barbarie" de Enrique Moradiellos

La semilla de la barbarie
Enrique Moradiellos
Ediciones Península
Madrid, 2009
288 páxinas

.

Faro de Vigo - 19.09.09

Unha reseña de Julio Antonio Vaquero Iglesias

.

O historiador asturiano, Enrique Moradiellos, fixo un paréntese nas súas habituais investigacións sobre a guerra civil española e sobre a metodoloxía histórica para ofrecernos neste o seu último libro unha excelente síntese informativa e divulgativa sobre o Holocausto e os seus antecedentes. A súa finalidade foi explicitamente pedagóxica. Moradiellos fai súa a afirmación do historiador francés F.Furet de que só desde unha información histórica veraz e unha lembranza non partidaria do Holocausto, poderase evitar a súa reprodución. Isto é: a tese clásica que Primo Levi recollía na súa expresiva admonición: "Se o mundo chegase a convencerse que Auschwitz nunca existiu, sería moito máis fácil edificar un segundo Auschwitz. E non hai garantías de que esta vez devorase só aos xudeus".

.

Para iso o autor procedeu comezando polo final. Primeiro, analiza, a través dun soberbio despregamento bibliográfico, a natureza e a singularidade do Holocausto e todas as fases do proceso da política antisemita levada a cabo polo Terceiro Reich que, a partir da invasión da Unión Soviética pola Wehrmacht en 1941, conduciron a política de eliminación definitiva do pobo xudeu nos campos de exterminio, a eufemísticamente denominada "solución final". Para despois levar a cabo un brillante percorrido dos antecedentes do "odio máis antigo", cunha brillante disección da historia da xudeofobía na Antigüidade clásica e na Idades Media e Moderna até o antisemitismo que se difunde no século XIX por Alemaña e grande parte de Europa. E faino desde a constatación historiográfica do salto cualitativo que o antisemitismo racista do XIX supuxo fronte a xenofobia antixudea anterior. Mentres esta última fundamentouse en prexuízos relixiosos e culturais que non presupuñan, a pesar da discriminación e os progroms, a imposibilidade da integración da minoría xudía a través da asimilación e a conversión, o antisemitismo do século XIX e XX, ao contrario, baseouse nun cientificismo biolóxico reduccionista de inspiracións hereditarias, era cualitativamente unha raza inferior coas súas capacidades intelectuais e morais degradadas, pero que se opuña á hexemonía da raza superior alemá.

.

Ese racismo biolóxico reinventou e difundiu ao longo do século XIX un novo estereotipo fisonómico do xudeu, mestura dos vellos mitos da xudeofobía clásica cos do novo racismo: o do xudeu errante, de nariz ganchuda, mentón prominente, mirada furtiva e cheiro desagradable. á vez que actualizou o vello mito medieval do contubernio xudeu con Satán convertido agora no complot xudeomasónico, ao que tantas veces fixo alusión o ditador español. Este novo antisemitismo radical está en relación cos cambios ideolóxicos e económico-sociais da Modernidade. A ideoloxía liberal supuxo a emancipación legal de resentimento daqueles grupos urbanos e rurais que se viron prexudicados polo profundo cambio histórico que achegaba a implantación do novo sistema industrial. Desde eses sectores sociais os xudeus foron agora percibidos non xa como os negadores da divindade de Xesuscristo e os causantes da súa crucifixión, senón como os axentes e beneficiarios dun sistema económico que dificultaba o seu modo de vida tradicional e era prexudicial para os seus intereses económicos.

.

E esa estendida percepción creou o caldo de cultivo idóneo para a extensión entre amplas capas dese antisemitismo moderno que culminou no xenocidio industrial planificado polos nazis. Ésa é a secuencia histórica que explica o Holocausto. A súa motivación, como demostra Moradiellos apoiándose nunha solvente e abundante bibliografía, foi, pois, esencialmente ideolóxica e non o resultado de razóns estratéxicas militares ou políticas. Como tampouco, un plan diabólico levado a cabo por unha minoría de nazis fanáticos e tolos ás costas do pobo alemán, senón coa compracencia de moi amplos sectores da poboación alemá e europea infectados por aquel antisemitismo racista precedente que contaminou mesmo até as Igrexas. Antisemitismo que alcanzou a súa expresión xenocida no propicio contexto da "guerra total" que desatou a invasión da Unión Soviética polos nazis. Sen dúbida, nos tempos que vivimos, libros como este deberían ser de lectura obrigatoria para os estudantes dos últimos cursos de secundaria, pero tamén de meditada reflexión para toda clase de lectores.

"Os Anagramas de Varsóvia" de Richard Zimler

Os Anagramas de Varsóvia
de Richard Zimler
Edição/reimpressão: 2009
Páxinas: 368
Editor: Oceanos

Idioma: portugués
ISBN: 9789892305837
Colecção: Mar de Histórias

.
Um romance policial arrepiante e soberbamente escrito passado no gueto judaico de Varsóvia. Narrado por um homem que por todas as razões devia estar morto e que pode estar a mentir sobre a sua identidade… No Outono de 1940, os nazis encerraram quatrocentos mil judeus numa pequena área da capital da Polónia, criando uma ilha urbana cortada do mundo exterior. Erik Cohen, um velho psiquiatra, é forçado a mudar-se para um minúsculo apartamento com a sobrinha e o seu adorado sobrinho-neto de nove anos, Adam. Num dia de frio cortante, Adam desaparece. Na manhã seguinte, o seu corpo é descoberto na vedação de arame farpado que rodeia o gueto. Uma das pernas do rapaz foi cortada e um pequeno pedaço de cordel deixado na sua boca. Por que razão terá o cadáver sido profanado? Erik luta contra a sua raiva avassaladora e o seu desespero jurando descobrir o assassino do sobrinho para vingar a sua morte. Um amigo de infância, Izzy, cuja coragem e sentido de humor impedem Erik de perder a confiança, junta-se-lhe nessa busca perigosa e desesperada. Em breve outro cadáver aparece - desta vez o de uma rapariga, a quem foi cortada uma das mãos. As provas começam a apontar para um traidor judeu que atrai crianças para a morte. Neste thriller histórico profundamente comovente e sombrio, Erik e Izzy levam o leitor até aos recantos mais proibidos de Varsóvia e aos mais heróicos recantos do coração humano.

Cocina judía para celebrar la vida. De Debora Chomski (Entrevista)

Unha conversa con Débora Chomski de J.L.Argüelles (La Nueva España-05.09.09)

O Pobo do Libro, mais tamén o da boa mesa. Esta é unha das conviccións que a profesora Débora Chomski defende no seu libro «Cocina judía para celebrar la vida», volume que ven de publicar a editorial Trea na súa colección sobre gastronomía. Libro que é moito máis que un singular receitario internacional de comida «kasher». A súa autora, liga unha elocuente relación entre a cociña xudía e unha milenaria tradición cultural e relixiosa para a que o alimento é, tamén, respecto ao propio corpo e ao espirito. Antigas ensinanzas que soan case revolucionarias nestes inclementes tempos de «comida rápida» e «bocados lixo».

-Vostede afirma que a cociña xudía é un acto de amor con todos os sentidos, por que?

-Hai un factor emocional que ten que ver cos sabores da infancia, que mobiliza todos os sentidos. O libro é o resultado dunha inquietude por transmitir aos meus fillos, nunha contorna sen referencias e no que o xudeu é invisible, unha herdanza milenaria.

-Haberá quen sorría cando vostede subliña que a cociña xudía ten unha dimensión espiritual.

-No caso da alimentación xudía, que é «kasher» (suxeita a unha serie de prescricións e normas de preparación), onde se elixe moi ben o que imos comer en función dos nosos principios relixiosos e hixiénico-dietéticos, fica claro que cambia a relación co que inxerimos; é dicir: non comemos calquera cousa. No momento no que se dan as beizóns a un alimento, cambia a nosa relación con este, que se volve sacro.

-Como se foi enriquecendo esta cociña milenaria a partir da presenza, das idas e voltas do Pobo Xudeu por todo o mundo?

-Cóntolle unha anécdota persoal. Os meus avós son de Lituania, Polonia e Bielorrusia, pero emigraron a Sudamérica, onde tiveron fillos e netos; unha das súas netas, que son eu, está agora en Cataluña. Pois ben, en toda esa trasfega, os meus avoíños, que xa tiñan a súa cociña xudía, aprenderon a cociña de todos eses países, incluída a arxentina, que ten, á súa vez, moitas achegas da mesa italiana. Pois ben, eu fago as receitas da miña avoíña, máis as da miña mamá, de Arxentina, ademais das españolas que eu adecuei ás nosas tradicións. Creo que se trata dun camiño de ida e volta, de interinfluencias, no que a base son os alimentos que mencionan os nosos textos sacros. Pero claro, os ingredientes que se empregan en cada zona xeográfica ou o feito de ter un lume rápido ou outro lento xa cambia todas as cousas, o resultado final.

-Vostede establece distincións entre un e outro tipo de cociña xudía.

-A cociña xudía é unha, pero hai realizacións, pratos, que se adecuan a distintos espazos. Por exemplo, a sefardí, que é de orixe española, e a askenazí, que se desenvolveu fundamentalmente en Europa do Leste e Europa Central. Son produto de costumes relixiosos e gastronómicos particulares. Logo, hai países nos que se sumaron as cociñas locais ás sefardíes e askenazíes. É unha descrición esquemática, porque hai máis cousas.

-Hai quen pode pensar que as severas leis dietéticas («Kashrut») que pesan sobre a alimentación que toman os xudeus limita e condiciona, pero para mal, esa cociña e os seus resultados.

-Non só os xudeus teñen limitacións na súa alimentación. Os árabes seguen as súas prescricións; os budistas posúen, así mesmo, unha serie de normas; entre os cristiáns, os adventistas seguen, practicamente, as limitacións «kosher». Case todas as relixións teñen normas dietéticas. Si é certo que esas prohibicións obrigan a desenvolver o enxeño, a adaptar ou recrear receitas gastronómicas.

-Pode parecer absurdo que condicionemos a nosa inxesta de alimentos a algunhas frases veterotestamentarias.

-Esas frases teñen unha motivación hixiénico-dietética, que se explica pola dificultade para conservar certos alimentos. O consumo de porco xeraba, por exemplo, graves problemas de triquinose. Logo está a explicación relixiosa, espiritual, que é máis cabalística.

-A explicación relixiosa elabórase a posteriori para xustificar a prescrición hixiénica ou sanitaria?

-Eu creo que unha e outra cousa están relacionadas: saúde, experiencia e espiritualidade. Por iso é polo que unha vez superados os problemas derivados da conservación de alimentos, manténse aínda a dimensión espiritual, á que engádeselle a afectiva, de pertenza a unha comunidade.

-Permítame unha brincadeira, pero a moitos defensores do xamón parécelles un pecado gastronómico as súas prescricións sobre o porco.

-Si, claro, pero son costumes, normas que ten cada grupo e que lle permitiron preservarse.

-Cantas persoas suman as comunidades xudías que viven en España?

-Entre trinta mil e corenta mil persoas.

-Esas comunidades seguen a machada todo esas prescricións?

-O xudaísmo é bastante liberal. Os ortodoxos seguen todas as regras tal cal; os conservadores obedecen unhas cousas e outras non, mentres que os reformistas, que poden ter o seu equivalencia na reforma cristiá, expoñen cambios en función do ambiente e da contorna. Ben, é sempre unha cuestión de elección persoal.

-O seu libro reúne numerosas receitas, algunhas que conectan directamente cunha cociña máis moderna.

-Dou receitas moi antigas, algunhas mesmo dos xudeus españois e do norte de Marrocos; despois hai outras que son resultado de pasar a cociña moderna polo filtro «kasher». Xorde entón unha cociña innovadora, case molecular. Digamos que no libro expoño unha cociña versátil. O libro foi ben recibido, porque é algo diferente, cun receitario amplo.

*Débora Chomski Warcowicki reside en Barcelona. Con ampla formación en linguas e comunicación, imparte clases sobre comunicación e gastronomía no máster que sobre ambas disciplinas ofrece a Universitat de Vic. Forma parte, ademais, do L'Observatori de l'Alimentació da Universitat de Barcelona. Colaboradora de varias publicacións, é relatora e conferenciante habitual en cursos sobre relixión e gastronomía. É autora de «La lengua en los medios de comunicación». En «Cocina judía para celebrar la vida» ofrece unha visión renovada sobre a alimentación nunha das grandes culturas universais.

"Cocina judía para celebrar la vida"

Débora Chomski

Formato: 17 x 24

I.S.B.N.: 978-84-9704-429-5

376 páxinas

Idioma: español

P.V.P.: 35

Ediciones Trea

L'Observatori de l'Alimentació http://www.odela-ub.com/index.htm