CONTRA EL FANATISMO
De Amos Oz
Amos Oz, un dos máis prestixiosos escritores israelís vivos, ofrécenos neste libro definicións fundamentais para comprender algúns dos conflitos bélicos da actualidade. Premio Israel de Literatura 1998 e recoñecido intelectual comprometido co proceso de paz no Medio Oriente, Oz parte para a súa análise neste ensaio da seguinte premisa: "O fanatismo é máis vello có Islam. Non se debe á mentalidade dos árabes, como claman algúns racistas (...) Débese á vella loita entre fanatismo e pragmatismo. Entre fanatismo e pluralismo. Entre fanatismo e tolerancia." A partir desta idea, o lector poderá topar unha aproximación intelixente e desprexuizada para varios dos conflitos que aqueixan ao mundo de hoxe.
Esta edición de Siruela no seu peculiar formato pequeno axúdanos tamén a adentrarnos no complexo de razoamentos do escritor israelí. Dividido en tres capítulos relativamente pequenos, Oz explícanos acerca da natureza do fanatismo; a necesidade de chegar a compromisos e a súa natureza; e sobre o satisfacción do compromiso social e coa súa obra. O autor dinos con linguaxe ameno e accesible acerca das verdadeiras causas dos ataques ás torres xemelgas de Nova York o 11 de setembro de 2001; de como o fanatismo tópase arraigado en calquera país, sob calquera sistema social ou grupo político; das connotacións do cualificativo de "traidor" e a súa relación co fanatismo; das distincións do fanatismo coa vehemencia. Pero ademais, penetra nas características do fanático: "Creo" –dinos—"que a esencia do fanatismo reside no desexo de obrigar aos demais a cambiar. Nesa tendencia tan común de mellorar ao veciño, de emendar á esposa, de facer enxeñeiro ao neno ou de enderezar ao irmán en vez de deixarlles ser (...) O fanático é un gran altruísta." E máis adiante dinos que o fanático o mesmo bótanos os brazos ao pescozo porque nos quere, que se lanza para nosa xugular se demostramos ser irredentos. "En calquera caso (...) botar os brazos ao pescozo ou lanzarse á xugular é case o mesmo xesto." Sostén as súas aseveraciones con exemplos das accións de Osama Bin Laden, das loitas entre israelís e palestinos, das manifestacións da vida cotiá. A explicación que no seu segundo capítulo o autor bríndanos sobre a loita entre palestinos e xudeus é unha das máis claras para comprender este conflito que cobrou tantos miles de vidas e que parece non ter fin. "Os xudeus israelís queren exactamente a mesma terra por exactamente as mesmas razóns" que os palestinos, algo que entraña ao mesmo tempo a necesidade de chegar "a un profundo entendemento entre as partes, e unha traxedia terrible". Porque para chegar ao acordo que dea solución ao enfrontamento palestino-israelí, nos expón Oz, débese atravesar un doloroso proceso onde as partes farán renuncia de soños, ilusións, da terra que ambos defenden. Trátase, segundo o autor, de que "non se pode elixir entre Israel ou Palestina, senón hai que escoller en favor da paz". Os procesos históricos de ambos pobos foron en paralelo ao longo de séculos e as renuncias que individuos, políticos, grupos sociais de ambos lados deberán emprender non están ao alcance da comprensión e sensibilidade dos propios actores.
As conclusións de Amos Oz neste libro non as adianto. Transcorren sobre a natureza mesma do que este autor concibe como "acordo". "Concíbese o acordo como falta de integridade, falta de directriz moral, falta de consistencia, falta de honestidade. O compromiso apesta, comprometerse a chegar a un acordo é deshonesto. Non no meu vocabulario. No meu mundo, a expresión 'chegar a un acordo, a un compromiso' é sinónimo de vida. E onde hai vida hai compromisos establecidos (...) O contrario de comprometerse a chegar a un acordo é fanatismo e morte (...) E cando digo acordo non quero dicir capitulación, non quero dicir poñer a outra meixela ao rival ou a un inimigo ou a unha esposa, quero dicir tratar de encontrarse co outro nalgún punto a metade do camiño. Non hai acordos felices" –dirá—"un acordo feliz é unha contradición". Sobre os seus escritos, xa sexan os seus artigos ou as súas novelas, entre os cales Oz advirte das súas diferencias, dinos que se algo teñen en común é que van falar "das imperfeccións da vida descartando as perfeccións da morte gloriosa". Amante da vida, Oz regálanos as súas visións acerca da paz, dos sacrificios para alcanzarla, a proximidade á morte dos fanáticos, a incapacidade destes para poñerse na pel dos outros, e a necesidade urxente de facer isto último como experiencia ética, como proba de humildade, e incluso para lograr a sobrevivencia.
EDITA: Siruela Editores
